Cukrzyca to choroba charakteryzująca się zaburzeniami w wydzielaniu insuliny, w wyniku czego organizm nie radzi sobie ze spalaniem glukozy, cukru prostego – naszego podstawowego paliwa. Tę prostą definicję opisywanego schorzenia zna większość z nas. Niestety, często nie zdajemy sobie sprawy z tego, jakie sygnały poprzedzają cukrzycę, w związku z tym nie potrafimy ich u siebie dostrzec. Wynika to z faktu, że informacje te są w mediach zazwyczaj pomijane jako nieistotne.

Co powinno wzbudzić naszą czujność?

Do wspominanych sygnałów należą m.in.: tycie w talii, nadmierna utrata włosów, problemy z budowaniem masy mięśniowej, nadmierny apetyt na węglowodany. Skutki i dalsze komplikacje zdrowotne, chociaż powszechnie znane, jak kłopoty ze wzrokiem, zaburzenia lipidowe, choroby sercowo-naczyniowe, udar mózgu (za American Diabetes Association) także są przedstawiane jako oddzielne choroby, podczas, gdy prewencja cukrzycy może zmniejszyć zachorowalność na nie.

Czym jest insulina?

Insulina to hormon produkowany przez trzustkę. Bierze udział przede wszystkim w metabolizmie węglowodanów, białek oraz tłuszczów, które przyjmujemy w trakcie posiłków. Hormon ten reguluje również stężenie cukru we krwi. Z cukrzycą ściśle powiązane jest pojęcie insulinooporności, która najczęściej poprzedza wystąpienie cukrzycy, czyli obniżonej wrażliwości organizmu na działanie insuliny.

Cukrzyca niejedno ma imię

Istnieją dwie postaci tej choroby – cukrzyca typu 1. oraz typu 2. Osoba, która cierpi na cukrzycę typu 1., ma zniszczone komórki trzustki odpowiedzialne za produkcję insuliny. Typ ten stanowi jednak zdecydowaną mniejszość przypadków i nie ma związku z otyłością, a przyczyna jego powstawania nie została jak dotąd jednoznacznie określona.

Odwrotnie jest z typem 2., na który cierpi ok. 90% osób zmagających się z cukrzycą. Przyczyny to zaburzenie wydzielania insuliny przez komórki beta trzustki i zbyt słabe działanie tego hormonu na tkanki. Cukrzyca typu 2. jest ściśle powiązana ze stylem życia pacjenta oraz z jego dietą. Warto sprawdzić stosunek obwodu talii (wyrażony w cm) do wzrostu (w m). Wynik powyżej 48 u kobiet i 52 u mężczyzn wskazuje na nadwagę i bardzo często również na insulinooporność.

Liczby przerażają

Na cukrzycę w Polsce cierpi ponad 3 mln osób, z czego ok. 1 mln może nawet nie zdawać sobie z tego sprawy! Osób ze stanem przedcukrzycowym jest jeszcze więcej – ok. 5 mln. O tym, czy cukrzyca będzie zaliczana do często bagatelizowanych chorób cywilizacyjnych, jako coś, co z wiekiem każdemu może się przytrafić, czy też zaczniemy jej zapobiegać, zwiększając świadomość ludzi na temat zbilansowanego odżywiania i zdrowego stylu życia, zależy od nas, specjalistów w dziedzinie żywienia – mówi Barbara Porębska, dietetyczka prowadząca portalprzeciwwaga.pl. Cukrzyca skraca życie średnio o 6 lat, dwukrotnie zwiększa ryzyko chorób naczyń krwionośnych, ok. 80% cierpiących na nią osób umiera z powodu chorób układu krążenia.

Styl życia ma największe znaczenie

Rozwój cywilizacji, jaki dokonał się w XX wieku, niestety może okazać się fatalny w skutkach. Dzisiejszy świat oferuje nam sporo ułatwień – wygodę w postaci produktów gotowych do spożycia, bliskości lodówki oraz możliwości spędzania większości życia w bezruchu. Jeśli przyjmiemy to wszystko bezkrytycznie, położymy na szali nasze zdrowie. Pamiętajmy, że dawniej człowiek nie spędzał czasu siedząc i jedząc zdecydowanie więcej, niż potrzebuje. Taki tryb życia sprawia, że nasze tkanki stają się odporne na insulinę i prowadzi do rozwoju całego zespołu chorób zwanego „Zespołem Metabolicznym”. Apele o zwiększenie aktywności fizycznej przyczyniają się do tego, że ludzie porywają się zza biurek, a następnie stoją w korkach, by odbyć godzinny trening w dusznej siłowni. Niestety, popadają w błędne koło, gdyż zbyt intensywny wysiłek powoduje produkcję kortyzolu, a za tym idzie (w uproszczeniu) dalszy wzrost poziomu insuliny i insulinooporności.

Cukrzyca a emocje

Naukowcy z Iowa State University przeprowadzili eksperyment, w którym brało udział 331 dorosłych cierpiących na insulinooporność, występującą najczęściej w cukrzycy typu 2. oraz stanie przedcukrzycowym. Obserwowano reakcje badanych na różne fotografie i obrazy, które miały wywołać emocje. Jak się okazało, osoby z bardziej zaawansowanym stadium insulinooporności wykazywały silniejszą reakcję na zastosowany bodziec. Co więcej, od 14 do 18% diabetyków choruje na depresję. Psychiatrzy tłumaczą to tym, że zły stan psychiczny może być efektem rozgoryczenia z powodu utraty zdrowia i atrakcyjnego wyglądu. Istnieją ponadto badania wskazujące na to, że osoby cierpiące na depresję znajdują się w grupie podwyższonego ryzyka zachorowania na cukrzycę typu 2.

Lubisz oglądać telewizję? Możesz zachorować na cukrzycę

Naukowcy z Uniwersytetu w Pittsburghu w USA przeprowadzili eksperyment, z którego wynika, że godzina spędzona przed telewizorem zwiększa ryzyko rozwoju cukrzycy typu 2. o 3,4 %. Jak wynika z badań, siedzący tryb życia jest ściśle powiązany z występowaniem cukrzycy. Warto uświadamiać ludzi, że cukrzycy typu 2. można skutecznie zapobiegać, a nawet, w przypadku osób, które już chorują, sprawić, że ustąpią jej objawy. Istotne jest, aby w dziennym planie uwzględnić nawet małe aktywności, dzięki którym ograniczymy czas spędzony przy biurku, bądź na biernym wpatrywaniu się w ekran telewizora i bezwiednym sięganiu po niezdrowe przekąski. Nie musi to być od razu rewolucja–możemy iść pieszo do pracy lub przebyć tę trasę na rowerze. Wystarczy częściej wychodzić z dziećmi na plac zabaw, zabierać psa na dłuższe przechadzki – przekonuje Barbara Porębska. To właśnie te z pozoru niewielkie zmiany przynoszą pozytywne skutki – dodaje.

Zdrowa dieta najlepszą bronią

Eksperci z Instytutu Żywności i Żywienia są zgodni co do tego, że odpowiednia dieta i zmiana stylu życia na zdrowszy to najlepszy sposób na walkę z cukrzycą. Zalecają odstawienie używek, żywności gotowej, typu fast-food i słodyczy oraz przejście na dietę śródziemnomorską, z jak największą ilością świeżych warzyw i owoców oraz produktów o niskim indeksie glikemicznym. Są to ogólne zalecenia, jednak warto skonsultować się ze specjalistą, który pomoże ustalić jadłospis dopasowany do trybu życia i stanu zdrowia danej osoby. Uczulam pacjentów, żeby zastanowili się, zanim zaczną stosować modne, często nieracjonalne diety odchudzające, które znajdą w Internecie i gazetach lub sięgną po produkty z półki „dla diabetyków” czy suplementy. Przy insulinooporności, stanie przedcukrzycowym lub samej cukrzycy, dieta to poważna sprawa. Nie ma jednego idealnego rozwiązania dla wszystkich, cudownego leku ani „bezpiecznej czekolady”. Gdyby istniały, to przecież każdy by je zastosował i wyzdrowiał! . Tylko specjalista – lekarz bądź wykwalifikowany dietetyk – pomoże ułożyć odpowiedni jadłospis - mówi Barbara Porębska.