Dziś, dwie dekady od rozpoczęcia działalności największej obecnie w Polsce i drugiej na świecie strefy ekonomicznej, w firmach, które zainwestowały w niej łącznie ponad 24 mld złotych pracuje przeszło 60 tys. pracowników. Plany na 2016 rok to stworzenie dodatkowego 1,5 tys. etatów i ściągnięcie inwestycji o wartości kolejnego miliarda złotych. Po sześciu miesiącach już niemal w całości zrealizowane.

– Ekonomiści z Uniwersytetu Łódzkiego wyliczyli, że każda złotówka ‘podarowana’ inwestorom stref ekonomicznych w formie ulgi generuje osiem złotych, które wpływają do budżetu w innych miejscach – w postaci podatku PIT, VAT i innych. Dodatkowo każde miejsce pracy tworzone przez nowego inwestora powoduje powstanie 2 do 3 miejsc pracy poza strefą, u jego partnerów biznesowych, najczęściej dostawców. Dziś stosunkowo łatwo uzasadnić efektywność i wpływ stref ekonomicznych na gospodarkę. To jednak nie było takie oczywiste 20 lat temu, kiedy zaczynaliśmy działalność – rozpoczyna podsumowanie dwóch dekad działania Katowickiej Specjalnej Strefy Ekonomicznej S.A. jej prezes Piotr Wojaczek.

KSSE S.A. została powołana 18 czerwca 1996 roku. Pierwszym i dotychczas największym inwestorem, spośród ponad 240 firm realizujących obecnie swoje projekty w Strefie, jest General Motors Manufacturing Poland, który rozpoczął działalność w 1998 roku. Producent samochodów w swoją gliwicką fabrykę Opla zainwestował dotychczas ponad 3,9 mld złotych i zatrudnił ponad 3 tys. pracowników.

Największymi inwestorami w pozostałych podstrefach są: w Podstrefie Tyskiej Nexteer Automotive Poland, zatrudniający ponad 1,4 tys. pracowników, który zainwestował łącznie ponad 0,9 mld złotych; w Podstrefie Sosnowiecko-Dąbrowskiej Brembo Poland, zatrudniający ponad 1,1 tys. osób, którego łączna wartość poniesionych nakładów przekracza 0,7 mld złotych oraz FCA Powertrain Poland w Podstrefie Jastrzębsko-Żorskiej, który utworzył ponad 740 miejsc pracy, inwestując w Strefie ponad 1,3 mld złotych.

Rekordowym dotąd dla katowickiej strefy okazał się rok 2005, kiedy to firmy działające na jej terenie zrealizowały inwestycje o wartości ponad 2,4 mld zł. generując w ten sposób ponad 10 tys. miejsc pracy, a podobny wynik osiągnięto w 2007 roku - 2 mld zł inwestycji i ponad 7,3 tys. miejsc pracy oraz w 2014, w którym odnotowano 2,2 mld złotych inwestycji i 4,4 tys. miejsc pracy.

Trudne początki katowickiej strefy

Katowicka Specjalna Strefa Ekonomiczna S.A. jako jedyna strefa ekonomiczna w momencie powstania wyposażona została tylko w kapitał zakładowy, bez jakichkolwiek nieruchomości. KSSE S.A. otrzymała w administrowanie 800ha gruntów, które nie były własnością spółki.

– Początki naszej działalności faktycznie były niełatwe. Pierwsze 800 hektarów, które mieliśmy zagospodarować były, delikatnie mówiąc, w nienajlepszym stanie. Koszt uzbrojenia tych terenów, tak aby mogły one spełniać wymogi przyszłych inwestorów został oszacowany na ponad 200 mln złotych, a nasz kapitał zakładowy wynosił wtedy 800 tysięcy złotych. Przekonanie lokalnych władz do zainwestowania sporych pieniędzy w tereny przemysłowe, najczęściej poza centrami miast, było sporym wyzwaniem. Natomiast mieliśmy szczęście, że nie tylko my widzieliśmy potencjał tych gruntów i miasta takie jak Gliwice czy Tychy były gotowe podjąć to ryzyko, które jak widać dzisiaj, bardzo się opłaciło. Z czasem nakłanianie samorządów do inwestowania w tereny przemysłowe stawało się łatwiejsze, stały za nami już nie tylko potencjał, ale także dobre przykłady innych miast, gdzie strefa się po prostu sprawdziła – komentuje Piotr Wojaczek.

Dominuje branża motoryzacyjna

W Strefie dominują przedstawiciele branży motoryzacyjnej - 24 proc. (52 firmy). KSSE S.A. wraz z partnerami - InnoCo Sp. z o.o. oraz Landster Sp. z o.o. Sp. k. - utworzyła klaster Silesia Automotive, który potem przekształcony został w Silesia Automotive & Advanced Manufacturing, inicjatywę realizowaną wspólnie z i na rzecz przedsiębiorstw działających głównie w branży motoryzacyjnej i instytucji z nią współpracujących. Celem klastra jest wykreowanie województwa śląskiego i opolskiego jako środkowoeuropejskiego regionu wysokich kompetencji branży motoryzacyjnej i innych branż, w których cenione są unikalne kompetencje, specyficzne dla regionu Śląska.

Spośród innych branż licznie reprezentowane są w Strefie również branże metalowa, tworzyw sztucznych, maszynowa, budowlana, chemiczna i logistyczna. Łącznie w KSSE działalność prowadzą przedstawiciele 23 gałęzi przemysłu.

Przybywa polskich firm, rośnie liczba małych i średnich inwestorów

Biorąc pod uwagę wielkość przedsiębiorstw największa grupa inwestorów strefowych to duże firmy - stanowią 57 proc. (122 podmioty). Jednak od dwóch lat gwałtownie rośnie zainteresowanie inwestycjami firm z sektora Małych i Średnich Przedsiębiorstw (MŚP), w większości o polskim kapitale, które stanowią już blisko 43 proc. wszystkich inwestorów.

W 2014 i 2015 roku blisko 50 proc. wszystkich rozpoczętych w Katowickiej SSE inwestycji pochodziło właśnie z tego sektora.

Wzrost liczby firm z sektora MŚP w katowickiej strefie to wynik przeprowadzonej przed kilku laty w tej grupie analizy potrzeb inwestycyjnych. Analiza wykazała, że małe i średnie firmy przy podejmowaniu decyzji o inwestycji w strefie ekonomicznej na pierwszym miejscu biorą pod uwagę lokalizację i optymalny rozmiar terenu pod inwestycję, co przekłada się również na jego cenę, oraz jego dobre skomunikowanie.

– Widząc wyniki analizy zdecydowaliśmy się proponować inwestorom małe działki, skrojone na ich potrzeby. To był strzał w dziesiątkę, a grono dużych globalnych graczy zaczęli uzupełniać regionalni i lokalni polscy prężni inwestorzy. Strefa zaczęła być szansą rozwoju biznesu również dla rodzimego biznesu – mówi Piotr Wojaczek, prezes KSSE S.A.

Co ciekawe  pomoc publiczna, w postaci zniżek podatkowych, mimo faktu, że są one większe dla małych i średnich przedsiębiorstw niż dla dużych graczy znalazła się na końcu potrzeb inwestycyjnych małych i średnich firm.

Obecnie 87 spośród strefowych przedsiębiorstw reprezentuje polski kapitał (pow. 40 proc. wszystkich inwestorów). Wśród zagranicznych inwestorów dominują firmy włoskie - 11 proc. (25 firm), niemieckie - 11 proc. (24 firmy), amerykańskie - 9 proc. (20 firm) i francuskie -  5 proc. (11 firm).
Największa polska i druga na świecie strefa ekonomiczna

W opublikowanym w grudniu minionego roku raporcie redakcja Financial Times uznała Katowicką SSE za jedną z dwóch najlepiej rozwiniętych na świecie stref ekonomicznych. KSSE S.A. to również największa polska strefa ekonomiczna. Zgodnie z informacją o realizacji ustawy o specjalnych strefach ekonomicznych, przedłożoną przez Ministerstwo Rozwoju i przyjętą przez rząd 24 maja 2016 roku, od początku istnienia, do końca 2015 r., nakłady inwestycyjne w 14 polskich specjalnych strefach ekonomicznych (SSE) wyniosły ok. 111,7 mld zł, a zatrudnienie ponad 312 tys. osób. Udział KSSE S.A. w globalnych wynikach polskich SSE to ponad 20 proc. wartości nakładów i 18,5 proc. liczby miejsc pracy.

Wyzwanie to kolejni pracownicy

Na terenach KSSE S.A. inwestorzy mają dostęp do dobrze wykwalifikowanych pracowników, choć dostrzegalnym problemem zaczyna być niedopasowanie profilu kształcenia do potrzeb rosnącej liczby pracodawców. W odpowiedzi katowicka strefa we współpracy z samorządami i innymi partnerami prowadzi aktywne działania służące dopasowaniu zasobów rynku pracy do oczekiwań pracodawców. W najbliższym czasie planowane jest oficjalne rozpoczęcie realizacji Projektu K2, w ramach którego absolwenci szkół średnich będą mogli rozpocząć ‘dualną’ ścieżkę nauki, łącząc kształcenie szkolne ze zdobywaniem praktycznej wiedzy zawodowej w uczestniczących w inicjatywie przedsiębiorstwach. Projekt obejmie utworzenie kierunku dualnego w kolejnym roku akademickim, co zapowiedziała już Politechnika Śląska, partner katowickiej strefy w tym projekcie.

Plany KSSE S.A. w 2016 roku

Plan KSSE S.A. na bieżący rok zakłada pozyskanie inwestycji na kwotę przekraczającą 1 mld złotych i utworzenie nawet 1,5 tys. nowych miejsc  pracy. Po wydaniu 11 zezwoleń od początku bieżącego roku, w ramach których inwestorzy deklarują 1 mld zł inwestycji i stworzenie ponad 900 miejsc pracy – plan udało się zrealizować niemal w całości.

W pierwszych czterech miesiącach 2016 roku w katowickiej strefie zainwestowało ośmiu inwestorów, którzy zadeklarowali łącznie ponad 320 mln zł inwestycji i stworzenie ponad 400 nowych miejsc pracy. Od początku roku do końca kwietnia zezwolenia na prowadzenie działalności uzyskali: Sest Luve Polska, branża maszynowa, 27 mln zł inwestycji, utrzymanie 244 i stworzenie 10 nowych miejsc pracy, Agro Tex, branża tworzyw sztucznych, 6 mln zł inwestycji i stworzenie dwóch nowych miejsc pracy, TRW Polska, branża motoryzacyjna, 46 mln zł inwestycji i stworzenie 30 nowych miejsc pracy, MPS System, branża chemiczna, 8 mln zł inwestycji, stworzenie dziewięciu nowych miejsc pracy, TI Poland branża motoryzacyjna, 37 mln zł inwestycji, stworzenie 20 nowych miejsc pracy, PGB Polska, branża metalowa, 10 mln zł inwestycji, stworzenie 5 nowych miejsc pracy, Brembo Poland, branża motoryzacyjna, 160 mln zł inwestycji, stworzenie 35 nowych miejsc pracy oraz Shelf 31, branża motoryzacyjna, 25 mln zł inwestycji wraz z utworzeniem 300 nowych miejsc pracy.

Kolejne trzy zezwolenia katowicka strefa wydała w maju br., a do końca czerwca nastąpi rozstrzygnięcie kolejnych trzech postępowań. Nazwy inwestorów i lokalizacje inwestycji Strefa będzie mogła oficjalnie ogłosić na początku lipca. Łączna spodziewana wartość tych rozstrzygnięć to ponad 700 mln złotych, związanych z utworzeniem ponad 570 miejsc pracy. Jeśli zakończą się pomyślnie, katowicka strefa osiągnie cele zakładane na cały bieżący rok jeszcze przed wakacjami.