Dzieci stanowią szczególną grupę żywieniową ze względu na intensywny rozwój fizyczny i intelektualny występujący w tym okresie życia. W związku z tym istotne jest, aby podaż wszystkich składników odżywczych w tej grupie wiekowej była w odpowiednich ilościach – dotyczy to zarówno białek, węglowodanów, witamin, soli mineralnych, a także tłuszczów.

 Tłuszcz, obok białka i węglowodanów, jest podstawowym składnikiem odżywczym. Stanowi skoncentrowane źródło energii, ponieważ 1g tłuszczu dostarcza 9 kcal, prawie dwa razy więcej niż białko i węglowodany. Jest zatem doskonałym źródłem energii niezbędnej dla prawidłowego funkcjonowania wszystkich narządów. Głównymi składnikami tłuszczu są kwasy tłuszczowe. W tłuszczach zwierzęcych dominują nasycone kwasy tłuszczowe natomiast w roślinnych nienasycone.

Szczególnie ważną rolę w utrzymaniu prawidłowej pracy mózgu i oczu  dzieci w wieku szkolnym odgrywają tzw. niezbędne nienasycone kwasy tłuszczowe (NNKT), a dokładnie kwas dokozaheksaenowy (DHA), które muszą być dostarczane z żywnością, ponieważ organizm człowieka nie posiada zdolności do ich endogennej syntezy. W organizmie człowieka kwas alfa-linolenowy z rodziny omega-3 ulega dalszym przemianom do DHA, który nie tylko przyczynia się do utrzymania prawidłowego funkcjonowania mózgu i właściwego widzenia, ale także do prawidłowego funkcjonowania serca – mówi dr Hanna Mojska, kierownik Pracowni Bezpieczeństwa Chemicznego żywności Instytutu Żywności i Żywienia.

 Tłuszcze w diecie rozwijającego się dziecka są bardzo istotne, ponieważ biorą udział we wchłanianiu i transporcie witamin rozpuszczalnych w tłuszczach: A, D, E i K,  stanowią budulec błon komórkowych i hormonów, chronią przed utratą ciepła, a także utrzymują narządy wewnętrzne w stabilnej pozycji. Ponadto niezbędne nienasycone kwasy tłuszczowe (NNKT), a konkretnie  kwas alfa-linolenowy (ALA) i kwas linolowy (LA), zawarte m.in. w oleju rzepakowym są konieczne dla właściwego wzrostu, rozwoju i funkcjonowania organizmu dzieci.

Odpowiedni tłuszcz…

Wyniki licznych badań naukowych wskazują jednoznacznie, że zastąpienie w diecie tłuszczów nasyconych tłuszczami nienasyconymi pomaga w utrzymaniu prawidłowego poziomu cholesterolu we krwi, co przyczynia się do obniżenia ryzyka wystąpienia choroby niedokrwiennej serca/miażdżycy. Profilaktyka chorób sercowo-naczyniowych powinna być prowadzona od najmłodszych lat. Z tego względu w diecie małych dzieci zalecane tłuszcze to masło, oleje roślinne – szczególnie olej rzepakowy i margaryny miękkie o niskiej zawartości izomerów trans kwasów tłuszczowych <1%. W codziennej diecie dzieci starszych i młodzieży zalecam stopniowo zastępować tłuszcze nasycone tłuszczami nienasyconymi pochodzenia roślinnego.  Wskazówki w jaki sposób komponować codzienną dietę można znaleźć w najnowszej „Piramidzie zdrowego żywienia i aktywności fizycznej Instytutu Żywności i Żywienia”- dodaje dr Mojska.


Jaki tłuszcz wybrać?

W oleju rzepakowym od 45 do ponad 55% wszystkich kwasów tłuszczowych stanowi kwas oleinowy (18:1), ten sam, który jest głównym składnikiem oliwy z oliwek. Kolejne 30% stanowią tzw. niezbędne nienasycone kwasy tłuszczowe (NNKT), czyli kwas linolowy (18:2 Omega-6) i kwas α-linolenowy (18:3 Omega-3), występujące w stosunku 2:1. Należy podkreślić, że w oleju rzepakowym jest najwyższa zawartość kwasu α-linolenowego w porównaniu z innymi olejami roślinnymi, z wyjątkiem oleju lnianego. Właśnie ta stosunkowo wysoka zawartość kwasu α-linolenowego, który jest prekursorem długołańcuchowych wielonienasyconych kwasów tłuszczowych z rodziny Omega-3 sprawia, że olej rzepakowy powinien znaleźć się w diecie dzieci, jako cenne źródło NNKT, których organizm człowieka nie może sam wytwarzać – przekonuje dr Mojska. Co więcej olej rzepakowy zawiera 10 razy więcej kwasów Omega-3 niż oliwa z oliwek[1].

Dlaczego obecność tłuszczu w diecie jest tak istotna?

Tłuszcz powinien być obecny w diecie dziecka, chociaż należy pamiętać, że w przypadku dzieci starszych tłuszcz powinien dostarczać nie więcej niż 30 – 35% energii z diety. Ważny jest również rodzaj spożywanego tłuszczu. Tłuszcze roślinne ze względu na swój skład są dla organizmu bardziej wartościowe od zwierzęcych. Musimy przy tym pamiętać, że oleje roślinne to nie tylko cenne źródło nienasyconych kwasów tłuszczowych, ale to również tłuszcz, który dostarcza sporo energii w naszej diecie. Z licznych rodzajów olejów roślinnych obecnych w sklepach z całą pewnością warto wybrać, z powodów podanych powyżej, olej rzepakowy – twierdzi dr Mojska, kierownik Pracowni Bezpieczeństwa Chemicznego Żywności Instytutu Żywności
i Żywienia.

Sposób żywienia dzieci ma istotny wpływ na ich prawidłowy rozwój fizyczny i intelektualny. Dlatego warto dbać o odpowiednio zbilansowaną dietę dziecka, w której nie powinno zabraknąć wartościowych produktów, które będą naturalnie wspierały jego rozwój. Takim właśnie składnikiem diety jest olej rzepakowy. Warto zatem włączyć go do jadłospisów dzieci, a także pamiętać o jego wartości odżywczej przy przygotowywaniu scenariusza lekcji.
 

[1] dane Instytutu Hodowli i Aklimatyzacji Roślin opublikowane w monografii pt. „Olej rzepakowy – nowy surowiec, nowa prawda” pod red. prof. dr. hab. Jana Krzymańskiego (Warszawa 2009)”